Սիրիայի հեղաշրջումը (1961)
| Սիրիայի հեղաշրջումը 1961 թվականին | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Հակառակորդներ | |||||||||
| Միացյալ Արաբական Հանրապետություն | Սիրիայի երկրորդ Հանրապետություն
| ||||||||
| Հրամանատարներ | |||||||||
| Գամալ Աբդել Նասեր Աբդել Հաքիմ Ամեր Փոխգնդապետ Աբդ ալ Քարիմ Ալ Նահլավի Փոխգնդապետ Հայդար ալ-Կուզբարի Գեներալ-մայոր Անվար ալ-Քադի Միշել Աֆլակ |
Փոխգնդապետ Մաամուն Ալ-Կուզբարի Գեներա-մայոր Աբդ ալ Քարիմ Զահրեդդին Զահր աս-Դին Աքրամ ալ-Հավրանի Նազիմ ալ-Քուդսի Մաարուֆ ալ-Դավալիբի | ||||||||
1961 թվականի սիրիական պետական հեղաշրջումը սիրիական բանակի դժգոհ սպաների ապստամբությունն էր 1961 թվականի սեպտեմբերի 28-ին, որը հանգեցրեց Միացյալ Արաբական Հանրապետության փլուզմանը և Սիրիայի անկախ Հանրապետության վերականգնմանը[1]։
Չնայած բանակն ուներ գերակա իշխանություն, նա նախընտրեց ուղղակիորեն չկառավարել և դրա փոխարեն Սիրիայի նախկին Հանրապետության ավանդական քաղաքական կուսակցությունների քաղաքական գործիչներին հանձնարարեց անջատողական կառավարություն ձևավորել։ Վերականգնված երկիրը Սիրիայի Հանրապետության շարունակությունն էր, սակայն նասերիստների և արաբ ազգայնականների ազդեցությամբ այն նոր անուն ստացավ և դարձավ Սիրիայի Արաբական Հանրապետություն։ Վերականգնված ռեժիմը թույլ ու քաոսային էր, քանի որ բանակի ներքին պայքարն ազդում էր կառավարության քաղաքականության վրա։ Պահպանողական ավանդական քաղաքական գործիչները ավելի ու ավելի են կորցրել կապը բանակի հետ, որն, ի վերջո, վերականգնում է հին կարգը 1963 թվականի մարտի 8-ի հեղաշրջման արդյունքում[2]։
Սիրիայի դժգոհությունը Միացյալ Արաբական Հանրապետությունից
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Եգիպտոսի հետ միավորվելու հապճեպ և բացահայտ խանդավառ որոշումից հետո սիրիացիները հասկացան, որ միացել են շատ կենտրոնացված, ավտոկրատական ռազմական բռնապետությանը։ Այս ժամանակահատվածում Սիրիա գոյություն չի ունեցել, դա եղել է միացյալ հանրապետություն։
Քաղաքական կուսակցությունները լուծարվել են։ Առաջինը մաքրվել են կոմունիստները։ Բաաս կուսակցությունը, չնայած այն բանին, որ նա միասնության ջատագով էր և նախագահ Գամալ Աբդել Նասերի քաղաքական դաշնակիցը, նույնպես հեռացվել է ասպարեզից 1959-1960 թվականներին։ Սիրիացի սպաները սպառնալիք են զգացել իրենց ավելի վաղ անվտանգ դիրքերում։ Հարյուրավոր սիրիացի սպաներ կա՛մ ուղարկվել են հեռավոր Եգիպտոս, կա՛մ էլ պաշտոնանկ են արվել։ Նրանց պաշտոնները զբաղեցրել են եգիպտացի կառավարիչներն ու սպաները։ Սիրիան ղեկավարել է Աբդել Համիդ ալ-Սարաջայի գաղտնի ոստիկանությունը։
Տնտեսությունը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1961 թվականի առաջին ամիսներին Սիրիայի տնտեսության նկատմամբ պետական վերահսկողությունը զգալիորեն ուժեղացվել է։ Սիրիայի կենտրոնական բանկի կառավարիչը հրաժարական է տվել հունվարի վերջին ՝ զգուշացնելով ազգայնացման և Արժույթի պլանավորվող միասնականացման վտանգի մասին (Եգիպտոսն ու Սիրիան դեռևս ունեցել են իրենց սեփական արժույթները)։ Փետրվարի 5-ին արժութային վերահսկողություն է մտցվել, սառեցվել են բոլոր արտարժութային ավանդները, արգելվել է Սիրիայից 100-ից ավելի պիաստրի տարադրամի դուրս բերումը։ Պաշտոնական նպատակն էր ավելացնել արտարժութային պահուստները և կանխել կապիտալի կորուստը, իսկ իրականում տեղի ունեցավ ճիշտ հակառակը, քանի որ կապիտալը սկսեց «լքել» երկիրը։ Փետրվարի 10-ին առկա ներմուծման լիցենզիաները հետ են կանչվել, և ներկրողները ստիպված են եղել կրկին հայտ ներկայացնել նորերի համար։ Մարտի 4-ին բոլոր բանկերը պետք է դառնային ՄԱՀ-ի արաբ քաղաքացիներին պատկանող բաժնետիրական ընկերություններ։ Այդ ժամանակ Սիրիայում գործող 16 բանկերից 6-ը պատկանում էին արաբներին, 6-ը ՝ ոչ արաբներին, 7-ը ՝ նույնպես ոչ արաբներին։
1961 թվականի փետրվարի 20-ից մինչև մարտի 8-ը Նասերը հինգերորդ և վերջին այցով գտնվում Էր Սիրիայում, որտեղ հանդես էր գալիս ազատական տնտեսությունը դատապարտող և պետության կողմից ավելի սոցիալիստական, պետության կողմից վերահսկվող մոդել քարոզող ելույթներով։ Նա նաև խոստացել է, որ դեռևս զգալի չափով գյուղատնտեսական երկրում ավելի շատ ֆաբրիկաներ և արդյունաբերական ենթակառուցվածքներ կզարգանան։
Հուլիսի սկզբին կառավարությունը առգրավել էր պահեստներից հացահատիկ և հայտարարել խոշոր եղջերավոր անասունների ներմուծման ավելացման մասին, որպեսզի լրացնի պարենի և մսի պակասը, որն առաջացել էր ուժեղ երաշտից, որը երեք տարվա ընթացքում տանջել էր Սիրիային։
1961 թվականի հուլիսին Նասերը հայտարարեց իր երկրորդ (Սոցիալական) հեղափոխության մասին ՝ առաջ քաշելով մի շարք օրենքներ, որոնք ազգայնացրել են արդյունաբերության ճյուղերի մեծ մասը, խստացրել են ագրարային բարեփոխումները, աշխատողների մասնակցությունը կառավարմանը և շահույթի բաշխման իրավունքը։ Սիրիական էլիտաները միասնական էին այն գիտակցությամբ, որ իրենք շուտով կկորցնեն ամեն ինչ։ Դա ուղեկցվում էր բանակային սպաների շրջանում աճող դժգոհությամբ։
Տարածաշրջանային իշխանությունների լուծարումը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Օգոստոս 16-ին Հյուսիսային գործադիր խորհուրդը ՝ Սիրիայի տարածաշրջանային կառավարությունը վերացվել է, և ամբողջ գործադիր իշխանությունը կենտրոնացվել է Կահիրեում։ Սիրիայի ղեկավարները տեղափոխվել են Կահիրե և պաշտոններ ստացել միասնական կառավարությունում։ Օգոստոսի 30-ին հյուսիսային շրջանը բաժանվել է 11 նահանգների ՝ Նասերի նշանակած և ներքին գործերի նախարարին հաշվետու նահանգապետերով։ Սիրիան դարձել է եգիպտական ևս մեկ նահանգ։
Սարաջի ճգնաժամը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Աբդել Համիդ Ալ Սարաջը վերջին սիրիացին էր, ով իրական իշխանություն ուներ Սիրիայում։ Նա Հյուսիսային Գործադիր խորհրդի նախագահն էր, իշխող Ազգային միության տեղական բաժանմունքի գլխավոր քարտուղարը, Սիրիայի ներքին գործերի նախարարը և գաղտնի ոստիկանության ղեկավարը։
Արդեն 1961 թվականի հունիսին Նասերը Սարաջին պատմել էր տեղի վարչակազմի լուծարման իր ծրագրի մասին։ Նրան իշխանությունից հեռացնելու համար 1961 թվականի օգոստոսի 17-ին Սարաջը նշանակվել է Արաբական Միացյալ Հանրապետության փոխնախագահներից մեկը, որը պատասխանատու է ներքին գործերի համար, և տեղափոխվել է Կահիրե։ Օգոստոսի 13-ին Նասերն իր վստահված անձին ՝ Աբդել Հակիմ Ամերին (գլխավոր տեսուչի դերում) ուղարկել է Դամասկոս։ Օգոստոսի 26-ին Ամերն ու Սարաջը մեկնել են Կահիրե ՝ մասնակցելու կառավարության նիստին։ Սեպտեմբերի 15-ին Սարաջը վերադարձել է Դամասկոս, իսկ սեպտեմբերի 16-ին գումարել Հյուսիսային տարածաշրջանի ազգային միության գործադիր կոմիտեի նիստը[1]։
Սեպտեմբերի 16-ին Ամերը հայտարարել է, որ Սարաջն այլևս լիազորություն չունի նման ժողովներ հրավիրելու, ինչին Սարաջը պատասխանել է, որ որպես տարածաշրջանային ազգային միության ընտրված գլխավոր քարտուղար, ինքը մնում է իշխանության ղեկին այնքան ժամանակ, քանի դեռ չի ընտրվել հաջորդ գլխավոր քարտուղարը։ Ազգային միությունն այն ժամանակ իշխող ՄԱՀ-ի կուսակցությունն էր և, համենայնդեպս, տեսականորեն, վերահսկում էր կառավարությունը։ Այս հակամարտությունը վերացնելու համար սեպտեմբերի 18-ին Նասերը հրամայել է միավորել Եգիպտոսի և Սիրիայի ազգային միությունները։
Սկսվել է Սարաջի իշխանության ՝ գաղտնի ոստիկանության համար պայքարը։ Սեպտեմբերի 16-17-ի ընթացքում Ամերը հրաման է տվել ազատել կամ կալանավորել անվտանգության ծառայության առաջատար աշխատակիցներին։ Սեպտեմբերի 17-ին Ամերը հրամանագիր է հրապարակել, որով արգելվում է առանց գլխավոր դատախազի թույլտվությանի ցանկացած անձի կալանավորումը։ Դա սահմանափակում էր հատուկ ծառայությունների ազատությունը ձերբակալել ում ասես։ Այդ ժամանակ էլ որոշում է կայացվել միավորել եգիպտական և սիրիական հատուկ ծառայությունները ՝ դրանք դնելով Կահիրեի վերահսկողության տակ։
Ամերը նաև փորձել է վերականգնել դրական շփումները Բաասի քաղաքական գործիչների, այդ թվում ՝ Սալահ ադ Դին ալ-Բիտարի հետ, որոնք Սարաջի թշնամիներն էին, բայց Նասերի սոցիալիզմի կողմնակիցները։
Ամերի և Սարաջի միջև պայքարը հանգեցրեց Կահիրեի ձեռքում բոլոր ուժային կառույցների հետագա կոնսոլիդացմանը։ Շաբաթվա ընթացքում որոշ ընդհատակյա կուսակցություններ փողոցային ցույցեր են սկսել եգիպտական վերահսկողության ուժեղացման դեմ, և բանակը դուրս է բերվել Դամասկոսում առանցքային շենքերի պահպանման համար։
1961 թվականի սեպտեմբերի 20-ին Սարաջն ու Ամիրը մեկնել են Կահիրե ՝ Նասերի հետ ճգնաժամային հարցերին վերաբերող հանդիպման։ Ենթադրվում էր, որ Սարաջը կշարունակի կատարել իր պարտականությունները, սակայն սեպտեմբերի 26-ին նա հրաժարական տվեց բոլոր պաշտոններից։ Նասերը հրամայել է Ամիրին անհապաղ վերադառնալ Դամասկոս։
Այդ բուռն պահին ՄԱՀ-ի ղեկավարության շրջանում դավադիրները կարողացել են պլանավորել և իրենց հեղաշրջումն սկսել աննկատ։
Հեղաշրջումը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սեպտեմբերի 28-ի առավոտյան ժամը 4-ին Սիրիայում Ամիրի բյուրոյի պետ փոխգնդապետ Աբդ ալ-Քարիմ Ալ-Նահլավի հրամանատարությամբ զրահատանկային շարասյունը և ճանապարհային պահպանության ստորաբաժանումը փոխգնդապետ Հայդար ալ-Կուզբարիի հրամանատարության ներքո մտել են Դամասկոս և հանդիպել Դամասկոսի կայազորի և ՌՕՈՒ զորքերի հետ։ Գրավել են բանակի շտաբը, ռադիոկայանն ու օդանավակայանը, հսկիչ անցակետեր են տեղադրվել, իսկ փողոցները պարեկում Էին տանկերը։ Սիրիական բանակի հրամանատարներն ու Ամիրը ձերբակալվել են։ Սարաջը տնային կալանքի տակ էր։ Իր ձերբակալությունից քիչ առաջ առավոտյան ժամը 4-ին Ամիրը հասցրեց հրամայել եգիպտացի գեներալ-մայոր Անվար Ալ-Քադին դաշտային հրետանու բրիգադը Դամասկոսից 40 կմ հեռավորության վրա գտնվող իր բազայից տեղափոխել քաղաք և ճնշել ապստամբությունը։ Մինչ եգիպտացի սպաները, անտեսելով սիրիացիների բողոքները, հլու-հնազանդ կատարում էին հրամանը․ Դամասկոս տանող ճանապարհին այդ զորքերը հանդիպեցին իրենց սիրիացի հրամանատարին, ով հրամայեց նրանց վերադառնալ բազա և ձերբակալեց բոլոր եգիպտացի սպաներին։
Առավոտյան ժամը 7:25-ին Դամասկոսի ռադիոն հաղորդեց զինված ուժերի Արաբական հեղափոխական բարձրագույն հրամանատարության թիվ 1 կոմյունիկեն, որտեղ նրանք հայտարարեցին, որ բանակը քայլեր է ձեռնարկել կոռուպցիայի վերացման և բռնապետության ու ժողովրդի օրինական իրավունքների վերականգնման ուղղությամբ։ Թիվ 2 կոմյունիկեն ավելի քաղաքական էր և բողոքներ էր պարունակում «բռնապետական, կոռումպացված խմբավորաման» դեմ, որը վարկաբեկում էր ՄԱՀ-ը։ Քննադատության են ենթարկվել նաև հուլիսին ընդունված Սոցիալիստական օրենքները և սիրիացի սպաների «մաքրման» ծրագրերը։ Թիվ 3 կոմյունիկեում հայտարարվել է, որ հրամանատարությունը ամբողջությամբ վերահսկում է իրավիճակը, և խնդրվում էր զգուշությամբ վերաբերվել բոլոր եգիպտացիներին։ Թիվ 4 կոմյունիկեում հայտարարվել է բոլոր օդանավակայանների և նավահանգիստների փակման մասին[1]։
Մինչ հրամանատարությունը այդ ժամանակ չէր հայտարարում ՄԱՀ-ի փլուզման կամ դրանից դուրս գալու մասին, սիրիացիների մեծ մասը սնվում էր եգիպտական բռնապետությամբ և չնայած արաբական միասնության նպատակին հասնելու անվերջ ջանքերին, նրանք ուրախ էին վերադարձնել իրենց ավանդական ազատությունները։
Առավոտյան ժամը 9։07-ին Նասերը արտասովոր քայլ է ձեռնարկել ՝ ուղիղ եթերում պատասխանելով ապստամբությանը։ Նա հայտարարել է, որ չի լուծարելու ՄԱՀ-ը (դա արեց Անվար Սադաթը 1971-ին), որ Դամասկոսի ապստամբությունը փոքր էր, և որ նա հրաման է տվել սիրիական բանակին ճնշել այն։
Մինչդեռ Ամերը սիրիական բանակի ձերբակալված մյուս հրամանատարների և նախարարների հետ միասին ամբողջ օրն անցկացրել է ապստամբների հետ բանակցություններ վարելով։ Մինչև հիմա պարզ չէ, թե արդյոք Ամերը անկեղծ էր այդ բանակցությունների ժամանակ, թե պարզապես ժամանակ էր շահում և սպասում եգիպտական զորքերին։ Ամերը հնարավորություն է ստացել կապ հաստատել Նասերի հետ կարճալիք ռադիոյով և ստանալ նրա հավանությունը այդ համաձայնագրին։ Այդ հաշտարար նոտային 13:26-ին փոխանցվել է թիվ 9 կոմյունիկեն, որում հայտարարվել է, որ հրամանատարությունը ցանկանում է պահպանել արաբական միասնությունը, և որ Ամերը «անհրաժեշտ որոշումներ է ընդունել Միացյալ Արաբական Հանրապետության զինված ուժերի միասնության պահպանման համար։ Բանակային գործերը վերադարձվել են բնականոն հուն»։ Դամասկոսի ռադիոն հերթական անգամ իրեն անվանել է «Դամասկոսում ՄԱՀ-ի ռադիոկայան»։
Մինչ մի քանի ժամվա ընթացքում, թվում էր, որ խնդիրը լուծվել է, երկու կողմերն էլ հեռու էին համաձայնությունից։ Կեսօրին ապստամբները աջակցություն են ստացել սիրիական բանակի գրեթե բոլոր ստորաբաժանումներից և վստահ են եղել հաղթանակի հարցում։ Նասերը հետևում էր յուրաքանչյուր քայլի տրամաբանությանը և հրաժարվում էր բանակցել ապստամբների հետ կամ փոխել իր քաղաքականությունը Սիրիայում։ Ժամը 5:20-ին Ամերը և մի խումբ եգիպտացի սպաների և լոյալիստների ժամանել են ինքնաթիռով Կահիրե։ Այդ մասին հայտարարվել է թիվ 12 կոմյունիկեում ժամը 5:45-ին։
Ժամը 6:55-ին նա հրաժարվել է բանակցություններ վարել և զինված ուժերին կոչ է արել կատարել իր հրամանը ՝ ջախջախելով ապստամբներին։ Ի դեպ, նույն օրվա առավոտյան ժամը 9:30-ին Նասերը հրամայել է եգիպտական զորքերի մի մասին մեկնել Սիրիա ապստամբությունը ճնշելու համար։ Քանի որ Եգիպտոսն ու Սիրիան ցամաքային սահման չունեին, օդադեսանտային զորքերին ու որոշ ծովային զորքերին հրամայել էին մեկնել Լաթակիա ու Հալեպ, որտեղ ռազմակայանները դեռ ենթակա էին Նասերին։ Սակայն եգիպտական զորքերի կողմից այդ բազաներին հասնելուց ոչ շատ առաջ դրանք գրավվել են ապստամբների կողմից։ Լաթաքիայում վայրէջք կատարած ավելի քան 200 եգիպտացի դեսանտայիններ շրջապատված են եղել ապստամբներով և ավելի ուշ վերադարձել Եգիպտոս։ Նասերը չեղյալ է հայտարարել ամբողջ գործողությունը։ Նոյեմբերի 2-ին 870 եգիպտացի սպաներ ու զինվորներ տուն են ուղարկվել, իսկ 960 սիրիացիներ խաղաղ վերադարձել են տուն Եգիպտոսից։
Ավելի ուշ սեպտեմբերի 28-ի երեկոյան ապստամբները ռադիոյով սկսել են քննադատել Նասերին ՝ նրան բռնակալ անվանելով։ Դամասկոսում երեկոյան ժամը 7:30-ից մինչև առավոտյան ժամը 5:30-ը պարետային ժամ է սահմանվել։ Եթե օրվա ընթացքում պարզ չէր, թե արդյոք ապստամբները ցանկանում են ավելի մեծ ազատություն Սիրիայի համար ՄԱԿ-ի կամ լիակատար անկախության վերականգնման շրջանակներում, ապա երբ Դամասկոսի ռադիոն ավարտեց իր վերջին հաղորդումը այդ օրը կեսգիշերից հետո Սիրիայի ազգային օրհներգով, պարզ դարձավ, որ նրանք ընտրել են անկախությունը։
Անջատողական կառավարության ժամանակաշրջանը (1961 թվականի սեպտեմբերի 29 - 1963 թվականի մարտի 8)
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սեպտեմբերի 29-ի առավոտյան ժամը 7:30-ին Դամասկոսի ռադիոն հայտարարել է, որ հրամանատարությունը Մաամուն Ալ Կուզբարիին (հեղաշրջման կազմակերպիչներից մեկին) հանձնարարել է ձևավորել նոր կառավարություն, որը բաղկացած է ազգային կուսակցության և Ժողովրդական կուսակցության հին քաղաքական գործիչներից։ Դա ավանդական սիրիական վերնախավի կառավարությունն էր, բայց այն խոստացել էր պահպանել Նասերի առաջադեմ և սոցիալիստական քաղաքականության մի մասը։ Նույն օրը Հորդանանն ու Թուրքիան նոր ռեժիմը ճանաչեցին[3]։
Նույն օրը բանակի գլխավոր հրամանատար է նշանակվել գեներալ-մայոր Աբդ ալ Քարիմ Զահրեդդինը, որը չի մասնակցել հեղաշրջման պլանավորմանը։ Նա չեզոք դիրքի ֆիգուր էր և այդ պաշտոնում էր մնացել մինչև 1963 թվականի մարտի 8-ի հեղաշրջումը։ Վերականգնված Հանրապետությունը պահպանել է հին Սիրիայի Հանրապետության դրոշն ու օրհներգը, սակայն իր անունը փոխել է Սիրիայի Արաբական Հանրապետության (արաբական ազգայնականության գործին իր հավատարմությունը ցույց տալու համար)։
Հոկտեմբերի 5-ի իր ելույթում Նասերն ընդունել է Սիրիայի անջատման փաստը և հայտարարել, որ չի արգելափակի ՄԱԿ-ին և Արաբական պետությունների լիգային Սիրիայի անդամակցության վերսկսումը, որին Սիրիան կրկին միացել է հոկտեմբերի 29-ին։ Սակայն դա չէր նշանակում, որ Նասերը բարյացակամ է լինելու նոր ռեժիմին։ Եգիպտա-սիրիական քարոզչական պատերազմները սկսվել են հոկտեմբերին, երբ Եգիպտոսը սիրիացի քաղաքական գործիչներին անվանել է «կապիտալիստներ և ֆեոդալներ»։ ՄԱՀ-ի պետական համակարգի մասին խոսելու փոխարեն սիրիացիները մշտապես ստիպված են եղել պատասխանել ՝ հայտարարելով, որ իրենք հետադիմական չեն, արևմտյան գործակալներ չեն և արաբական միասնության դավաճաններ չեն։
Երբ հրամանատարությունը նշանակեց Զահրա աս-Դինին, նոր կոմյունիկեները հրատարակվեցին նրա անվան տակ։ Ստեղծվեց Ազգային անվտանգության նոր խորհուրդ, որում ընդգրկվեցին բանակի հրամանատարները, նախագահը և հինգ նախարարներ, որոնք ղեկավարում էին կառավարությունը։ Այդ համակարգը անջատողական ռեժիմի անկայունության աղբյուր էր։ Մինչ խորհրդարանը և կառավարությունը հիմնականում բաղկացած էին ավանդական, աջ կենտրոնամետ քաղաքական գործիչներից, զինվորականները ցանկանում էին պահպանել և իրականացնել սոցիալիստական բարեփոխումներ և հասնել ՄԱՀ-ի դարաշրջանին, որոնք ուղղված են աղքատների համար պայմանների բարելավմանը և պետության կողմից վերահսկվող տնտեսության ստեղծմանը։ Զինվորականները դեմոկրատներ չէին, այլ ավելի շուտ ցանկանում էին իրականացնել միակուսակցական ռազմական կառավարման իրենց տեղական տարբերակը ՄԱՀ-ի ոճով[4]։
Աբդ ալ Քարիմ Ալ Նահլավին ստեղծել է Ազգային անվտանգության խորհուրդ, որը ծառայել է որպես քաղաքացիական կառավարության նկատմամբ բանակի հետագա վերահսկողության գործիք։ ՄԱՀ-ից մնացած քաղաքական և անհատական ազատությունների սահմանափակումները դեռ պահպանվել են։ Քաղաքական կուսակցությունները նախկինի պես արգելվել են, իսկ լրատվամիջոցների նկատմամբ վերահսկողությունը պահպանվել է։ Նրանք, ովքեր հեռացված են եղել իրենց պաշտոններից ՄԱՀ-ի ռեժիմի ժամանակ, չեն վերականգնվել[3]։ Վերսկսվեցին ավանդական երկպառակություններն ու անկայունությունը։ Դրան նպաստեց այն փաստը, որ հեղաշրջման գլխավոր առաջնորդներն ունեին տարբեր քաղաքական հակումներ, ինչպես նաև գործնական շահեր (իրենց «ընդլայնված» ընտանիքների միջոցով)։ Ալ Կուզբարին ձերբակալվել է 1961 թվականի նոյեմբերին, իսկ Ալ Հուսեյնին ՝ 1962 թվականի հունվարին։
Այն ժամանակ, երբ նոր Սահմանադրությունը մշակվել և դեռ չի հաստատվել, գործել է 1950 թվականի Սահմանադրությունը։ Հոկտեմբերի 17-ին Սիրիան չեղարկել է հուլիսյան օրենքները, որոնք ազգայնացրել են տնտեսության խոշոր ճյուղերը։
Դեկտեմբերին կայացած ընտրություններից հետո «Ժողովրդական կուսակցության» առաջնորդներ Մաարուֆ Ալ-Դավալիբին և Նազիմ ալ-Քուդսին դարձել են համապատասխանաբար վարչապետ և նախագահ։ Մաամուն Ալ Կուզբարին ընտրվել է խորհրդարանի խոսնակ։
Հեղաշրջումից հետո առաջին ամիսների ընթացքում կառավարությանը հաջողվել է կրճատել հեղաշրջման կողմնակիցների թիվը բանակային ղեկավար պաշտոններում և միաժամանակ կրճատել սոցիալիստական օրենքների և որոշումների թիվը։ Եգիպտոսի ՝ ԽՍՀՄ-ի դաշնակցի հետ ամուր հարաբերություններ պահպանելու փոխարեն ավելի լավ հարաբերություններ են հաստատվել Արևմտյան Գերմանիայի և Իրաքի հետ։ 1962 թվականի մարտի 16-ին նախագահ Նազիմ ալ-Քուդսին հանդիպեց Իրաքի վարչապետ Աբդ ալ-Քարիմ Քասիմի հետ։
1962-ի գարնանը լիարժեք ժողովրդավարական ազատությունների վերականգնման համար խորհրդարանում ուժեղացավ ճնշումը։ Խորհրդարանը պահանջել Է Ալ-Դավալիբիի հրաժարականը, բոլոր տեսակի ազատությունների վերականգնումը և ազգային միասնության կառավարության ստեղծումը։ Ալ Դավալիբին հրաժարական է տվել մարտի 27-ին։
1962 թվականի մարտի 28-ից ապրիլի 2-ը հեղաշրջումներն ցնցեցին Սիրիան։ Առաջին փորձը ձեռնարկվել է Աբդ ալ-Քարիմ Ալ-Նահավիի կողմից, որի ուժերը ներառում էին բաասիստներին և նասերիտներին։ Նա ցանկանում էր վերականգնել կորցրած ազդեցությունը բանակում և կառավարությունում։ Ալ Նահլավի ուժերը ձերբակալել են կառավարության անդամներին և արձակել խորհրդարանը, որից հետո նախագահ Ալ Քուդսին հրաժարական է տվել ՝ ի նշան բողոքի[3]։ Մարտի 30-ին գեներալ Զահր ադ-Դինն ու Դամասկոսի շրջանի բանակի սպաները հայտարարել են, որ այդ հեղաշրջումը սեպտեմբերի 28-ի հեղաշրջման շարունակությունն է և երկիրը կվերադարձնի իր բուն նպատակներին։
Մինչդեռ մարտի 31-ին նասերիտներն ու բաասիստները Ջասեմ Ալվանի գլխավորությամբ ապստամբություն են բարձրացրել։ Չնայած նրանց նպատակները տարբեր էին, նրանք միասնական էին Դամասկոսում Ալ Նահլավիի հեղաշրջմանը դիմակայելու հարցում։ Ալվանի և բաասիստների զորքերը ապստամբել են Հալեպում, Հոմսում և Դեյր Էզ Զորում։ Նրանք կոչ են արել ՄԱՀ-ի վերականգնմանը և խնդրել Եգիպտոսին աջակցող զորքեր ուղարկել[5]։
1962 թվականի ապրիլի 1-ին բանակի հրամանատար Աբդ ալ Քարիմ Զահրեդինը Հոմսում բանակցություններ է վարել բոլոր բանակային խմբավորումների հետ, ինչի ընթացքում գաղտնի փոխզիջում է ձեռք բերվել․[3]
- Եվ Ալ-Նահլավին, և Ալվանը, և նրա գլխավոր կողմնակիցները վտարվեցին։
- Նախագահ Ալ-Քուդսին և քաղաքացիական կառավարությունը վերականգնվել են պաշտոնին։
- Առաջիկայում կկազմակերպվեն նոր ընտրություններ և հանրաքվե Եգիպտոսի հետ դաշինքի շուրջ։
- Կվերսկսվեն ՄԱՀ-ի հողային բարեփոխումը և ազգայնացման քաղաքականությունը։
Սիրիական բանակը պառակտվել է քաղաքական, տարածաշրջանային և կրոնական ուղղություններով, սակայն այն միասնական է եղել կառավարության նկատմամբ վերահսկողությունը պահպանելու իր ցանկության մեջ ՝ կանխելու լիակատար ժողովրդավարության վերադարձը և շարունակելու զարգացման ավելի սոցիալիստական կուրսը։
Ապրիլի 3-ին մի խումբ ապստամբ սպաներ արտաքսվեցին Շվեյցարիա։ Ապրիլի 4-ին Աբդ ալ Քարիմ Զահրեդդինը նոր նշանակումներ է կատարել։ Ապրիլի 13-ին նախագահ Ալ Քուդսին ձեռնամուխ է եղել իր պարտականությունների կատարմանը։ Ապրիլի 16-ին ձևավորվեց նոր կառավարությունը ՝ դոկտոր Բաշիր Ալ-Ազմայի գլխավորությամբ։ Պաշտպանության նոր նախարար Է դարձել Աբդ ալ Քարիմ Զահրեդդինը։ Այս կառավարությունը կրկին ազգայնացրել է խոշոր ձեռնարկությունները, բանկերը և վերսկսել հողային բարեփոխումները։
Մինչդեռ նասերիտներն ու բաասիստները Եգիպտոսի աջակցությամբ ծրագրել էին ևս մեկ հեղաշրջում ՄԱՀ-ի վերականգնման համար, որը պետք է կայանար 1962 թվականի հուլիսի 28-ին, սակայն հայտնաբերվել և ճնշվել էր կառավարության կողմից։ Սիրիան պահանջել է, որ Արաբական պետությունների լիգան զբաղվի այդ հարցով, և հանդիպման ժամանակ հրապարակայնորեն մեղադրել է Եգիպտոսին Սիրիան բռնակցելու ցանկության մեջ։ Եգիպտոսի պատվիրակությունը լքել է նիստը և մեկ տարով դադարեցրել Սիրիայի մասնակցությունը Արաբական պետությունների լիգայի հանդիպումներին։
Սեպտեմբերի 17-ին Ազգային միասնության նոր կառավարությունը ՝ Խալիդ Ալ Ազմի գլխավորությամբ, ձևավորվեց, իսկ խորհրդարանը լուծարվեց։ Նոր կառավարությունը սկսել է սոցիալիստական քաղաքականություն վարել և վերականգնել լիակատար ժողովրդավարական ազատությունները։ Արտակարգ դրությունը չեղյալ է հայտարարվել 1962 թվականի դեկտեմբերի 22-ին։ Օգտվելով նոր ազատություններից ՝ Աբդ ալ-Քարիմ Ալ-Խահլավին վերադարձել է Սիրիա և պահանջել վերականգնել բանակը։ Բանակում դավադրությունները շարունակվեցին և ի վերջո հանգեցրին 1963 թվականի մարտի 8-ի հեղաշրջման, որը կազմակերպել էին բաասիստական ռազմական կոմիտեի կրտսեր սպաները։